Nepotisme, in de volksmond ook wel vriendjespolitiek, is het verlenen van voorrang aan familieleden, vrienden of kennissen voor een vacature, promotie of andere voordelen. Zonder dat iemands kwalificaties en geschiktheid hierbij een rol spelen. Dit kan uiteindelijk negatief uitpakken voor de organisatie, waaronder het niet naleven van de regels omtrent belangenverstrengelingen en het bieden van gelijke kansen.
Waar kan nepotisme voorkomen op de werkplek?
Nepotisme kan zich op meerdere plekken manifesteren binnen een organisatie, waaronder:
Werving en promotie: Iemand met een leidinggevende functie, zoals een manager, kan de voorkeur geven aan een goede vriend of familielid. Zonder te kijken naar de kwalificaties en ervaring van sollicitanten die geschikt zijn voor de positie.
Inkoop: Als iemand binnen een onderneming een leverancier selecteert op basis van persoonlijke belangen, in plaats van de leverancier te kiezen die de beste keuze is voor de organisatie.
Toewijzen van middelen: Het negeren van bepaalde afdelingen of personen waar iemand geen persoonlijke band mee heeft, voor het toewijzen van middelen zoals fondsen, projecten of andere kansen binnen de organisatie.
Belangenverstrengelingen: Je laten beïnvloeden door persoonlijke relaties bij het nemen van beslissingen. Hierdoor zijn deze niet meer objectief en dit kan leiden tot resultaten die niet aansluiten op de doelen van de organisatie.
Training en ontwikkeling: Het enkel aanbieden van kansen voor seminars, mentoring en dergelijke, aan personen die een persoonlijke band hebben met gezaghebbenden.
Waarom nepotisme ontstaat
Gebrek aan vertrouwen: Leiders nemen soms aan dat vrienden en familieleden zullen handelen in het belang van de organisatie. Waardoor ze hen verkiezen voor een bepaalde vacature of promotie, boven buitenstaanders.
Eigenbelang: Iemand die verantwoordelijk is voor de inkoop, kan een vriend of familielid voortrekken vanwege een persoonlijk of financieel gewin.
Loyaliteit: Nepotisme kan ook voortkomen uit een gevoel van loyaliteit. Managers en directeuren kunnen bijvoorbeeld personen met de juiste verdienste over het hoofd zien en de voorkeur geven aan iemand die hun loyaliteit toont.
Gemak: Als leidinggevenden een positie snel moeten vervullen of het toewijzen van een project dat onderhevig is aan tijdsdruk, dan kan het makkelijk zijn om mensen te kiezen die ze kennen in plaats van de officiële (wervings)procedure te volgen.
Traditie: In organisaties met een diepgewortelde cultuur of familiale betrokkenheid, kan het aanstellen van familieleden onderdeel zijn van een traditie.
Behoefte aan controle: Sommige leiders verkiezen bekenden omdat ze zo het gevoel hebben meer controle te behouden over het besluitvormingsproces binnen de organisatie.
De impact van nepotisme
Verminderd moraal: Het werkt demotiverend als verdienste continu over het hoofd worden gezien en er wordt gekozen op basis van persoonlijke contacten.
Lagere productiviteit: Het aanstellen van ongekwalificeerde mensen staat de innovatie en productiviteit in de weg. Werknemers zijn hierdoor tevens minder gemotiveerd en durven niet vrijuit te praten.
Negatieve bedrijfscultuur: Vriendjespolitiek kan zorgen voor afkeer en een verdeling op de werkplek. Dit is funest voor de samenwerking en het vertrouwen in de beslissingen van leidinggevenden.
Juridische en ethische problemen: Het kan leiden tot meldingen over discriminatie en wangedrag, die schade kunnen toebrengen aan de reputatie van de organisatie.
Compliance problemen: Nepotisme kan ook zorgen voor het schenden van regelgevingen. Van het beleid rondom belangenverstrengeling tot arbeidswetten. Dit kan zelfs leiden tot sancties of extra toezicht van regelgevende instanties.
Hoe je met nepotisme omgaat
Beleid omtrent belangenverstrengeling: Het opstellen van duidelijke richtlijnen omtrent de bekendmaking van belangenverstrengelingen. Dit zal ervoor zorgen dat alle beslissingen eerlijk verlopen, ook op het gebied van werving en promoties.
Transparantie stimuleren: Het bevorderen van de openheid bij het nemen van beslissingen en handelingen. Met name bij wervingsprocessen, om eerlijkheid te garanderen.
Regelmatige controles: Terugkerende audits kunnen ervoor zorgen dat gevallen van nepotisme worden geïdentificeerd en aangepakt. Ter bevordering van eerlijke kansen onder alle werknemers.
Anti-nepotisme beleid: Het opstellen en bekendmaken van een sterk anti-nepotisme beleid laat zien dat jullie als organisatie tegen vriendjespolitiek zijn.
DEI commissie: Het vormen van een DEI commissie om de invloed van nepotisme op de werkvloer aan te pakken. Evenals het stimuleren van diversiteit, eerlijkheid en inclusiviteit binnen de gehele organisatie.
Wil je meer weten?
Heb je verdere vragen over "Vriendjespolitiek" Praat met één van onze iBabs-consultants, we zijn er om je te helpen.